İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG), iş yerlerinde çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla uygulanan sistematik bir yaklaşımdır. Amaç, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleyerek güvenli bir çalışma ortamı sağlamaktır. İşverenlerin, çalışanların sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atabilecek her türlü riskten koruma yükümlülüğü vardır. İSG hizmetleri bu çerçevede işyerlerinde risklerin önceden tespit edilmesi, önleyici tedbirlerin alınması ve yasal uygunluğun sağlanmasını kapsar.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Temel Unsurları

1. Risk Değerlendirmesi ve Tehlike Analizi: Risk değerlendirmesi, iş yerinde mevcut veya oluşabilecek risklerin belirlenmesi ve bu risklerin olası etkilerinin analiz edilmesi sürecidir. Bu süreçte iş yerindeki fiziksel, kimyasal, biyolojik ve ergonomik tehlikeler dikkate alınarak, önleyici tedbirlerin alınması sağlanır. Risk değerlendirmesi, iş yerinde düzenli olarak gözden geçirilmesi gereken önemli bir adımdır.

2. İş Sağlığı Hizmetleri: Çalışanların fiziksel ve ruhsal sağlığını korumaya yönelik hizmetlerdir. İş sağlığı, meslek hastalıklarının önlenmesi, iş yeri koşullarının çalışan sağlığı üzerindeki etkilerinin izlenmesi, ergonomik düzenlemeler yapılması gibi konuları içerir. İş sağlığı hizmetleri kapsamında sunulan başlıca hizmetler:

   • Düzenli sağlık kontrolleri
   • Meslek hastalıklarının tespiti ve önlenmesi
   • İlk yardım eğitimi ve acil müdahale olanaklarının sağlanması
   • İş yeri hijyeninin sağlanması

3. İş Güvenliği Hizmetleri: İş yerinde meydana gelebilecek fiziksel kazaları önlemek amacıyla alınan tedbirlerdir. İş güvenliği, iş yerindeki makinelerden, çalışma ortamındaki tehlikeli maddelere kadar birçok riski kapsar. Öne çıkan iş güvenliği önlemleri şunlardır:

   • Kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanımı
   • Makinelerin güvenli kullanımı ve periyodik bakımları
   • Çalışanların güvenlik kurallarına uyması ve denetimi
   • İş kazası raporlarının tutulması ve incelenmesi

4. Eğitim ve Bilinçlendirme: İSG hizmetlerinde çalışanların eğitimi büyük bir önem taşır. Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği risklerini bilmedikleri takdirde bu risklere karşı yeterince koruma sağlayamazlar. Bu nedenle, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitilmesi, güvenli çalışma prosedürlerinin anlatılması ve acil durumlarda nasıl davranmaları gerektiğine dair bilgi verilmesi gereklidir. Eğitimler düzenli aralıklarla tekrarlanmalı ve güncel bilgilerle desteklenmelidir.

5. İş Yerinde Acil Durum Planlaması: Acil durumlar, iş yerinde beklenmedik olayların meydana gelmesi durumunda çalışanların nasıl hareket edeceğini belirleyen bir dizi plandır. Yangın, patlama, doğal afetler, kimyasal sızıntılar gibi durumlara karşı hazırlıklı olmak için acil durum planları oluşturulmalı ve bu planlar düzenli olarak test edilmelidir. Acil durum planları şunları içerir:

   • Acil durum toplanma alanlarının belirlenmesi
   • Tahliye planları ve acil çıkış yollarının düzenlenmesi
   • Yangın söndürme ekipmanlarının kontrolü ve çalışanlara yangın eğitimi verilmesi
   • İlk yardım eğitimi ve ekipmanlarının hazır bulundurulması

6. Yasal Uygunluk: İSG ile ilgili mevzuat, ülkeden ülkeye değişiklik gösterse de tüm iş yerlerinin bu düzenlemelere uyması zorunludur. İşverenlerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi, hem çalışanlarının sağlığını korur hem de olası cezai yaptırımları önler. İSG denetimleri, iş yerlerinin bu yasal düzenlemelere uygun olup olmadığını denetler ve eksikliklerin giderilmesi için gerekli adımların atılmasını sağlar.

7. Denetim ve İzleme: İş yerinde İSG hizmetlerinin etkinliğinin sürekli izlenmesi ve denetlenmesi önemlidir. Bu denetimler, çalışma ortamındaki risklerin zamanla değişip değişmediğini ve alınan önlemlerin yeterli olup olmadığını ortaya çıkarır. Ayrıca, iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili istatistikler düzenli olarak analiz edilmeli ve alınan önlemler gözden geçirilmelidir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Önemi

• İş Kazalarını Önleme: Etkili İSG hizmetleri, iş kazalarını büyük ölçüde önler. Bu, hem çalışanların güvenliğini sağlar hem de işvereni maddi kayıplardan korur.
• Verimliliği Artırma: Güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı, çalışanların motivasyonunu ve iş verimliliğini artırır. Çalışanların iş yerinde kendilerini güvende hissetmeleri, işlerini daha etkili yapmalarını sağlar.
• Yasal Uyum: İSG hizmetleri, iş yerinin yasal gerekliliklere uygunluğunu sağlar. İş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle doğabilecek hukuki ve maddi sonuçlar minimuma indirilir.
• Çalışan Memnuniyeti: İyi bir İSG kültürü, çalışanların işyerine olan bağlılığını ve memnuniyetini artırır. Güvenli bir iş ortamı, işten ayrılma oranlarını düşürür ve daha nitelikli iş gücünü çeker.

İSG Hizmetlerinde Rol Alan Profesyoneller

• İş Güvenliği Uzmanı: İş yerindeki güvenlik risklerini analiz eder, riskleri azaltmak için önlemler geliştirir ve bu önlemlerin uygulanmasını denetler.
• İşyeri Hekimi: Çalışanların sağlık durumunu izler, düzenli sağlık kontrolleri yapar ve meslek hastalıklarını önlemek için tedbirler alır.
• İSG Kurulu: İş yerinde İSG konularında kararlar almak ve bu kararların uygulanmasını sağlamak için oluşturulan bir ekip ya da komitedir.