İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Acil Durum Planı, iş yerlerinde meydana gelebilecek çeşitli acil durumlara (yangın, deprem, kimyasal sızıntı, patlama, doğal afetler gibi) karşı, çalışanların ve iş yerinin korunmasını sağlamak amacıyla oluşturulan yazılı bir belgedir. Bu plan, acil durumlara karşı hazırlıklı olmayı, doğru müdahale yöntemlerini ve güvenli tahliyeyi içeren bir rehber niteliğindedir.

Acil Durum Planının Temel Unsurları:

1. Risk Analizi ve Değerlendirme:

   • İş yerinde karşılaşılabilecek potansiyel tehlikelerin belirlenmesi.
   • Her riskin, iş yerinde oluşturabileceği olası sonuçların değerlendirilmesi.
   • Özellikle yangın, deprem, kimyasal madde tehlikeleri, sel ve patlamalar gibi büyük risklere odaklanılması.

2. Acil Durum Ekiplerinin Oluşturulması:

   • Acil durumlarda müdahale edecek ekipler oluşturulmalıdır. Bu ekipler genellikle Yangın Söndürme Ekibi, Tahliye Ekibi, İlk Yardım Ekibi ve İletişim Ekibi gibi farklı sorumluluklar üstlenir.
   • Ekiplerin görev ve sorumlulukları net bir şekilde tanımlanmalı, düzenli aralıklarla tatbikatlar yapılarak ekip üyelerinin hazırlıklı olmaları sağlanmalıdır.

3. İletişim ve İhbar Yöntemleri:

   • Acil bir durumda ilgili kişilere nasıl ve hangi yollarla haber verileceği (alarm sistemleri, telefon, telsiz vb.) belirlenmelidir.
   • İletişim planında iş yerinde bulunan kişilerin hızlıca bilgilendirilmesi için uygun kanallar tanımlanmalıdır.

4. Tahliye Planı:

   • İş yerinin tüm çalışanları için güvenli tahliye yolları ve toplanma alanları belirlenmelidir.
   • Tahliye sırasında kullanılacak çıkış kapıları, kaçış yolları ve asansörlerin durumu (kullanılıp kullanılmayacağı) net bir şekilde açıklanmalıdır.
   • Her çalışanın acil durumda ne yapması gerektiği, kimin nereye gitmesi gerektiği gibi detaylar açıkça belirtilmelidir.

5. Acil Durum Malzemeleri ve Ekipmanları:

   • Yangın söndürücüler, yangın hortumları, ilk yardım çantaları, gaz maskeleri ve diğer güvenlik ekipmanlarının iş yerinde kolayca erişilebilir yerlerde bulunması sağlanmalıdır.
   • Acil durum ekipmanlarının düzenli olarak bakım ve kontrollerinin yapılması gerekir.

6. Eğitim ve Tatbikatlar:

   • Acil durum planının etkili olabilmesi için tüm çalışanlara düzenli olarak eğitim verilmelidir.
   • İş yerinde olası acil durumlar için yılda en az bir kez tatbikat yapılması zorunludur. Bu tatbikatlar, yangın, deprem veya kimyasal sızıntı gibi senaryolara dayanabilir.

7. Kurtarma ve İlk Yardım:

   • Acil durumlarda kurtarma ekiplerinin hızlı ve etkili bir şekilde hareket edebilmesi için planlama yapılmalıdır.
   • İlk yardım ekipleri, kaza ve yaralanma durumlarında gerekli müdahaleyi yapabilmelidir. Bu yüzden ilk yardım eğitimi almış çalışanların sayısı yeterli olmalıdır.

8. Yetkili Kişilerin Belirlenmesi:

   • Acil durumlarda yönetimden ve çalışanlardan kimin sorumluluk alacağı önceden belirlenmelidir.
   • Acil durum yönetiminde görev alacak kişiler, ekipleri yönlendirmeli, koordinasyonu sağlamalı ve güvenli tahliye işlemlerini yönetmelidir.

Acil Durum Planının Hazırlanması Aşamaları:

1. Tehlike ve Risk Belirleme: İş yerindeki tüm potansiyel tehlikeler (yangın, patlama, kimyasal sızıntı, doğal afetler, elektrik kazaları vb.) belirlenir ve olasılık ve ciddiyet açısından değerlendirilir.
2. Gerekli Tedbirlerin Alınması: Belirlenen risklere karşı alınması gereken önlemler belirlenir, acil müdahale araçları ve gerekli ekipmanlar sağlanır.
3. Acil Durum Senaryoları: Her tehlikeye yönelik senaryolar hazırlanır ve buna uygun tahliye, kurtarma ve müdahale planları yapılır.
4. Çalışanların Bilgilendirilmesi: Hazırlanan plan, tüm çalışanlara anlatılır ve acil durumlarda nasıl hareket edecekleri konusunda eğitim verilir.
5. Tatbikatlar ve Revizyon: Acil durum planı düzenli olarak test edilir (tatbikatlarla) ve gerektiğinde güncellenir.

Yasal Zorunluluklar:

Türkiye’de 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre, tüm iş yerleri acil durum planı yapmakla yükümlüdür. Bu planın iş yerinde ulaşılabilir bir yerde olması ve tüm çalışanların bu plana hakim olması gerekmektedir. Ayrıca, iş yerleri iş yerinde oluşabilecek tehlikelere karşı düzenli olarak tatbikat yapmak zorundadır.

Acil durum planı, iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliklerine uygun şekilde hazırlanarak, hem çalışanların güvenliğini sağlar hem de iş yerinin yasal sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur.